ไวรัสตับอักเสบ บทความสุขภาพโดย รศ. ดร.อัญชลี ศิษยนเรนทร์ ภาควิชาจุลชีววิทยาและปรสิตวิทยา คณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

ไวรัสตับอักเสบ

บทความสุขภาพโดย

รศ. ดร.อัญชลี ศิษยนเรนทร์
ภาควิชาจุลชีววิทยาและปรสิตวิทยา
คณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

ไวรัสตับอักเสบคืออะไร

กลุ่มไวรัสที่ก่อโรคตับอักเสบ โดยเฉพาะกลุ่มไวรัสสำคัญที่สามารถติดเชื้อและเพิ่มจำนวนในตับ เรียกว่าไวรัสตับอักเสบ (hepatitis viruses) ประกอบด้วยไวรัสสำคัญ คือ

• ไวรัสตับอักเสบ เอ (hepatitis A virus, HAV)

• ไวรัสตับอักเสบ บี (hepatitis B virus, HBV)

• ไวรัสตับอักเสบ ซี (hepatitis C virus, HCV)

• ไวรัสตับอักเสบ ดี (hepatitis D virus, HDV)

• ไวรัสตับอักเสบ อี (hepatitis E virus, HEV)

ไวรัสตับอักเสบ บี และ ไวรัสตับอักเสบ ซี พบได้บ่อย อาจก่อให้เกิดอาการตับอักเสบรุนแรง ตับแข็ง และ มะเร็งตับ

วิธีการติดต่อ

1. ติดต่อทางการทานอาหารหรือดื่มน้ำที่ปนเปื้อนไวรัส ไวรัสสำคัญ ได้แก่ ไวรัสตับอักเสบ เอ และ ไวรัสตับอักเสบ อี

2. ติดต่อผ่านทางเพศสัมพันธ์ ทางผิวหนังที่มีบาดแผล ผ่านทางเลือดหรือส่วนประกอบของเลือด หรืออวัยวะปลูกถ่าย และการแพร่จากแม่สู่ลูก ไวรัสสำคัญ ได้แก่ ไวรัสตับอักเสบ บี, ไวรัสตับอักเสบ ซี และ ไวรัสตับอักเสบ ดี

                           – ผู้ติดเชื้ออาจไม่แสดงอาการ (asymsptomatic infection)

                           – สำหรับผู้ติดเชื้อแบบแสดงอาการ (symptomatic infection) แบ่งได้เป็น

1. การติดเชื้อแบบเฉียบพลัน (acute infection)

2. การติดเชื้อแบบเรื้อรัง (chronic infection) โดยจะตรวจพบไวรัสได้เป็นเวลานาน พบได้ในผู้ที่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี, ไวรัสตับอักเสบ ซี และ ไวรัสตับอักเสบ ดี อาจพบได้ในผู้ที่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ อี ที่มีสภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ ผู้ติดเชื้อแบบเรื้อรังสามารถเป็นพาหะแพร่เชื้อไวรัสไปสู่ผู้อื่นได้

วิธีการป้องกัน

• ไวรัสตับอักเสบ เอ ทำให้เกิดอาการตับอักเสบแบบเฉียบพลันเท่านั้น วิธีป้องกันโดยการทานอาหารที่สุกและสะอาด การใช้ช้อนกลางเมื่อทานอาหารร่วมกับบุคคลอื่น ปัจจุบันมีวัคซีนสำหรับป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ เอ

• ไวรัสตับอักเสบ บี วิธีป้องกันโดยการมีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย การใช้สิ่งของส่วนตัว เช่น มีดโกน หรือ แปรงสีฟันโดยไม่ร่วมใช้กับผู้อื่น ปัจจุบันมีวัคซีนสำหรับป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี

• ไวรัสตับอักเสบ ซี วิธีป้องกันโดยการมีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย การใช้สิ่งของส่วนตัว เช่น มีดโกน หรือ แปรงสีฟันโดยไม่ร่วมใช้กับผู้อื่น ปัจจุบันไม่มีวัคซีนสำหรับป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ ซี

• ไวรัสตับอักเสบ ดี เนื่องจากเป็นไวรัสที่ไม่สมบูรณ์ ต้องอยู่ร่วมกับไวรัสตับอักเสบ บี วิธีป้องกันโดยการมีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัย การใช้สิ่งของส่วนตัว เช่น มีดโกน หรือ แปรงสีฟันโดยไม่ร่วมใช้กับผู้อื่น และการฉีดวัคซีนสำหรับป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ บี

• ไวรัสตับอักเสบ อี วิธีป้องกันโดยการทานอาหารที่สุกและสะอาด การใช้ช้อนกลางเมื่อทานอาหารร่วมกับบุคคลอื่น

เอกสารอ้างอิง

1.Centers for Disease Control and Prevention. Viral Hepatitis. Available from: https://www.cdc.gov/hepatitis/ [Accessed 12 July 2025].

2.World Health Organization. Hepatitis. Available from: https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/hepatitis [Accessed 12 July 2025].

3.Zein NN, Poterucha JJ, Gross JB et al (1996) Increased risk of hepatocellular carcinoma in patients infected with hepatitis C genotype 1b. Am J Gastroenterol 91:2560–2562

4.Ogholikhan S, Schwarz KB. Hepatitis Vaccines. Vaccines (Basel). 2016 Mar 11;4(1):6.

5.Migueres M, Lhomme S, Izopet J. Hepatitis A: Epidemiology, High-Risk Groups, Prevention and Research on Antiviral Treatment. Viruses. 2021 Sep 22;13(10):1900.

6.Terrault NA, Lok ASF, McMahon BJ, Chang KM, Hwang JP, Jonas MM, Brown RS Jr, Bzowej NH, Wong JB. Update on prevention, diagnosis, and treatment of chronic hepatitis B: AASLD 2018 hepatitis B guidance. Hepatology. 2018 Apr;67(4):1560-1599.

7.Wasitthankasem R, Pimsingh N, Treesun K, Posuwan N, Vichaiwattana P, Auphimai C, Thongpan I, Tongsima S, Vongpunsawad S, Poovorawan Y. Prevalence of Hepatitis C Virus in an Endemic Area of Thailand: Burden Assessment toward HCV Elimination. Am J Trop Med Hyg. 2020 Jul;103(1):175-182.